በኢትዮጵያ ውስጥ ትርፍ ክፍፍል (Profit Distribution) 

በኢትዮጵያ ውስጥ ትርፍ ክፍፍል (Profit Distribution) የሚለው የንግድ ሥራዎች የተገኘውን ትርፍ ከግብር እና ወጪዎች በኋላ ባለቤቶች፣ አክሲዮን ባለቤቶች፣ ወይም አጋሮች መካከል የሚከፋፈልበት ሂደት ነው። ይህ ሂደት በኢትዮጵያ ንግድ ሕግ (Commercial Code) እና የኩባንያ ሕጎች መሠረት የተደነገገ ነው።

የትርፍ ክፍፍል ደረጃዎች

1. ትርፍ ስሌት (Profit Calculation):

   • ኩባንያው ዓመታዊ ትርፉን ከሚከተሉት በኋላ ያሰላል፦

     • ጠቅላላ ገቢ

     • የሥራ ወጪዎች (እንደ ደመወዝ፣ ኪራይ፣ የግብር ክፍያዎች)

     • የግብር ክፍያ (ከገቢ ግብር በኋላ)

2. የሕግ መጠበቂያ (Legal Reserve):

   • በኢትዮጵያ ንግድ ሕግ መሠረት፣ ኩባንያዎች 10% የትርፍ ክፍያን እንደ "ሕጋዊ መጠበቂያ" (Legal Reserve) ማከማቸት አለባቸው።

   • ይህ መጠበቂያ የሚያገለግለው የኩባንያውን የገንዘብ ዋስትና ለማረጋገጥ ነው።

3. ለአክሲዮን ባለቤቶች ክፍያ (Dividend Distribution):

   • የቀረው ትርፍ በአክሲዮን ባለቤቶች መካከል በአክሲዮን ቁጥር በመጠን ይከፋፈላል።

   • የአክሲዮን ባለቤቶች የሚቀበሉት ክፍያ "ዲቪድንድ" (Dividend) ይባላል።

4. የትርፍ ክፍፍል የመጨረሻ ድርጊት:

   • የትርፍ ክፍፍል ውሳኔ በኩባንያው የአስተዳደር ቦርድ እና የአክሲዮን ባለቤቶች ጉባኤ የሚወስን ነው።

   • ይህ ውሳኔ በኩባንያው የአክሲዮን ባለቤቶች ውል (Articles of Association) መሠረት ይከናወናል።

የትርፍ ክፍፍል ዓይነቶች

1. የገንዘብ ዲቪድንድ (Cash Dividend):

   • በቀጥታ በብር ወይም በዶላር የሚከፈል።

2. የአክሲዮን ዲቪድንድ (Stock Dividend):

   • በአዲስ አክሲዮኖች መልክ ይከፈላል።

3. የተቆጠረ ትርፍ (Retained Earnings):

   • ኩባንያው ትርፉን ለወደፊት ኢንቨስትመንት ያከማቻል።

የግብር አሰጣጥ (Taxation)

• በዲቪድንድ ላይ የሚከፈለው ግብር:

  • በኢትዮጵያ፣ በዲቪድንድ ላይ 10% የምንጭ ግብር (Withholding Tax) ይከፈላል።

  • ይህ ግብር በኩባንያው የሚከፈል ሲሆን፣ ከዲቪድንድ መጠን ቀድሞ ይቆርጣል።

ሕጋዊ መሠረት

በኢትዮጵያ ንግድ ሕግ (Commercial Code of Ethiopia, Article 304) መሠረት፣ ትርፍ ክፍፍል የሚከናወነው፦

1. ኩባንያው ትርፍ ካመረተ ብቻ

2. የኩባንያው የካፒታል አቅም ካልተጎዳ 

3. የሕግ መጠበቂያ (Legal Reserve) ከተሟላ በኋላ